1- ویژگی های قومی و روحیه مردم خوزستان

مدارک و اسناد تاریخی و باستان شناسی نشان می دهند که خوزستان از آغاز، میزبان قوم ها و ملت های مختلفی بوده و مردمانی را از تبارهای مختلف در خود جای داده است. وجود زبان و گویش های بسیار متنوع و ویژگی های جسمانی متفاوت نشانه هایی برای تایید این اسناد هستند.

مردم خوزستان سنت های اصیلی دارند که آنها را از دوره عیلامی، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و ... تا به امروز حفظ کرده اند. خوزستانی های مردمانی اصیل، با هوش و ذکاوت، میهمان نواز، آزادمنش و سخت کوش هستند و همواره ثابت کرده اند که در برابر مشکلات بسیار شجاعانه می ایستند و مقاومت می کنند.

ابن حوقل، نویسنده کتاب صوره الارض درباره ی آنها چنین می نویسد:

مردم خوزستان در سخت گیری و امساک، با یکدیگر رقابت دارند. رنگ بشره آنان زرد است و به طور کلی لاغراندام و دارای ریش اندک اند و مویشان نسبت به مردم نواحی دیگر کمتر است. مردم نواحی گرمسیر به طور عموم این صفت را دارند. اعتقادشان به وعده و وعید ( روز جزا ) از همه مردم استوارتر است و بر مبنای حقیقت و پاکدلی است.

ایل نشینان نیز در خوزستان حضور دارند و زندگی بسیار ساده خود را در آن می گذرانند. در میان ایل نشینان یک نفر ریاست و رهبری گروهی از ایل ها را برعهده می گیرد و همگان باید از او پیروی کنند. تیره های متعدد ساکن در خوزستان در طایفه های مختلف کُرد، لر و کهگیلویه، ترک افشار و قشقایی و عرب ریشه دارند و امروزه هر یک از آنها به طور مستقل قبیله های معتبر و مهمی را تشکیل می دهند.

۲- عرب زبان ها

ایل های عرب زبان ایران در طول کناره های خلیج فارس و به ویژه در خوزستان سکونت دارند و در قالب قبیله ها و عشیره های بزرگ و کوچک زندگی می کنند.

ابن حوقل در باره ی این مردم چنین می گوید:

عرب های خوزستان مردمی دیندار، میهمان دوست، شجاع و درست کارند. به یکدیگر احترام می گذارند و با هم همکاری نزدیکی دارند. همگی پیرو دین اسلام و مذهب جعفری و دوستدار اهل بیت عصمت و طهارت اند. برای سادات احترام زیادی قائلند. تعصب ناموسی سختی دارند. به بزرگان و سفید ریشان احترام زیادی می گذارند. مردمانی امانت دارند و اگر کسی به آنها پناه ببرد از او حمایت می کنند. اگر اختلافی روی دهد، خونریزی خواهد شد و در برخورد، خشن و قسی القلب اند.

این مردم به گویش عربیِ محلیِ خاصی سخن می گویند که تشابهات بسیاری با عربی محاوره ای عراق دارد. زبان عربی در میان عرب های آبادان و خرمشهر صحیح تر می باشد و کمتر تحت تاثیر زبان فارسی قرار گرفته است. تعصبات اعراب ایران نسبت به زبان و عشیره ی خود بسیار قوی است و گاه به شکل امری افراطی در می آید.

فرهنگ مردم خرمشهر: با توجه به تمام مطالبی که بیان شد در می یابیم که مردم این شهر چه بومی و چه مهاجر هر یک به گونه ای مربوط به طبقه ای یا شهری یا جامعه ای متفاوت هستند که از اختلاط فرهنگهای آنان فرهنگی نو به وجود آمده که از دیگر فرهنگها جداست(همانند فرهنگ مردمان آمریکا). از سوی دیگر با توجه به عواملی ارتباطی که شرح داده شد این فرهنگ خود در تغییر و تحول است.

وضعیت تحصیلی: چون خرمشهر شهری بد آب و هواست وضعیت تحصیلی اش هم با دیگرشهرها متفاوت است. دانش آموزان خرمشهری کمتر از دانش آموزان شهرهای دیگر درس میخوانند زیرا به واسطه گرما تعطیلات تابستانی زودتر آغاز میشود و خانواده های مهاجر تابستانها را به شهرهای خوش آب و هوای خود میروند(البته بدون پدر خانواده که باید در گرمای پنجاه درجه هم کارکند) و پس از گذشت دوره شدت گرما و با شروع کار مدارس برمیگردند.

از نظر تحصیلات عالی دیپلمه هایی که قصد ادامه تحصیل دارند برخی بویژه از خانواده های کم درامد به دانشگاه های داخلی راه مییابند و برخی دیگر به هر نحو که شده خود را به دانشگاههای خارج میرسانند. شمار جوانان خرمشهری که به خارج میروند نسبت به شهرهای دیگر بیشتر است به دو دلیل: یکی اینکه در آن گرمای شدید درس خواندن برای دانشگاه بسیار مشکل است. دیگر اینکه چندان در تنگنای مالی قرار ندارند که از عهده هزینه های آن برنیایند بویژه اگر از خانواده پردامدی نیز باشند. ولی متأسفانه بومی هایشان کمتر به علم آموزی و درس خواندن و رسیدن به درجه های بالای جامعه علاقه نشان میدهند که بیشتر به دلیل هوای بسیارگرم است.

 

 ویژگیهای اخلاقی: مردم خرمشهر تابع زور نیستند. خونگرم و مهربان و دست و دلبازند. از چاپلوسی گریزانند. جسور و گاهی بیباکند. از کلک و دوزک و کلاهبرداری به دورند.